ไซยาไนด์คืออะไร มีกี่ชนิด อาการเป็นอย่างไร พร้อมวิธีปฐมพยาบาลเมื่อได้รับสารพิษ 

E

ช่วงนี้ข่าวที่เกี่ยวกับการฆาตกรรมด้วยสารพิษ ไซยาไนด์ กำลังได้รับความสนใจ แต่เชื่อว่ามีผู้คนอีกมากมายที่ยังไม่รู้ว่า ไซยาไนด์คือยาอะไร และเมื่อได้รับสารพิษไซยาไนด์ มีผลต่อร่างกายอย่างไรบ้าง 

Poison Chemistry Cyanide Compounds
https://www.compoundchem.com/

ไซยาไนด์คือยาอะไร 

Cyanide หรือ ไซยาไนด์ คือสารเคมีอันตรายที่มีความเป็นพิษสูง โดยพิษของสารไซยาไนด์ ออกฤทธิ์ได้อย่างรวดเร็วเมื่อเข้าสู่ร่างกาย หรือแม้เพียงสัมผัสก็ตาม โดยไซยาไนด์เป็นสารเคมีที่นิยมนำไปใช้ในงานอุตสาหกรรมหลากหลายประเภท เช่น อุตสาหกรรมสิ่งทอ การผลิตกระดาษ หรือ พลาสติก เป็นต้น 

สามารถพบสารไซยาไนด์ในพืชบางชนิด เช่น แอปเปิล หรือ อัลมอนด์ อีกทั้งยังเกิดขึ้นได้ในกระบวนการเผาผลาญของมนุษย์ และยังพบสาร cyanide สามารถปนเปื้อนในอากาศ น้ำ ดิน และ อาหาร ซึ่งหากไซยาไนด์ที่พบในพืชหรือจากกระบวนการเผาผลาญในเพียงปริมาณเล็กน้อย จะไม่ก่อให้เกิดโทษกับสิ่งมีชีวิต แล้วถ้าอย่างนั้น ต้องเป็นไซยาไนด์แบบไหนและมีขนาดเท่าไรจึงจะทำให้เกิดอันตราย? 

What is cyanide and how does it impact your industrial process
https://samcotech.com/

ไซยาไนด์มีกี่แบบ และไซยาไนด์แบบไหนที่เป็นอันตรายแก่ชีวิต 

ไซยาไนด์มีหลายรูปแบบด้วยกัน มีทั้งไซยาไนด์แบบเม็ด ไซยาไนด์แบบน้ำ และ ไซยาไนด์แบบแก๊ส โดยแต่คุณสมบัติของไซยาไนด์แต่ละชนิดจะแตกต่างกัน แต่มักจะมีสิ่งหนึ่งที่คล้ายกัน คือ กลิ่นคล้ายอัลมอนด์ ดังนี้ 

  • โซเดียมไซยาไนด์ (Sodium cyanide ) หรือ NaCN คือ ไซยาไนด์ชนิดของแข็ง สีขาว มีกลิ่นคล้ายอัลมอนด์ขมอ่อน ๆ มีลักษณะตกผลึก เป็นแท่ง หรือ เป็นผง พบได้ตามแหล่งเหมืองแร่ มักถูกนำไปใช้ในการเคลือบเงา เคลือบสีเหล็ก และ ใช้เป็นส่วนประกอบเพื่อกำจัดแมลงต่าง ๆ หลายคนจึงรู้จักไซยาไนด์คือสารหนูนั่นเอง การรับพิษจากสารชนิดนี้ด้วยการสัมผัสบริเวณที่มีบาดแผล การสูดดม และรับประทาน โดยพิษมีความรุนแรงจนทำให้ตายได้ 
  • สารละลายโพแทสเซียม ไซยาไนด์ (Potassium cyanide) หรือ KCN คือ ไซยาไนด์ที่มีลักษณะเป็นผงสีขาว หรือ ก้อนผลึก พบได้ในพืชหลายชนิด เช่น ข้าวเจ้า ข้าวสาลี ข้าวไรน์ ข้าวฟ่าง ข้าวโอ๊ต ข้าวโพด มันสำปะหลัง ถั่ว เผือก หน่อไม้ แอปเปิล มะม่วง ฝรั่ง มะนาว เป็นต้น หากกินแบบดิบ ๆ โดยไม่ทำให้สุกเสียก่อน เมื่อร่างกายทำการเผาผลาญ มักจะทำให้ไซยาไนด์ในพืชเหล่านี้ออกมาเป็นพิษกับร่างกาย 
  • ก๊าซไฮโดรเจน ไซยาไนด์ (Hydrogen cyanide) หรือ HCN เกิดจากการเผาไหม้สารพลาสติก โพลียูริเทน (polyurethane) และหนังเทียม เป็นแก๊สไร้สี แต่มีกลิ่นคล้ายอัลมอนด์ขม ๆ หรือชนิดเหลวจะมีลักษณะเป็นของเหลวใสไร้สี เรามักจะพบเจอไซยาไนด์ชนิดนี้ได้บ่อยจากท่อไอเสีย ควันจากโรงงานอุตสาหกรรม หรือ ควันบุหรี่ ซึ่งการรับสารพิษชนิดนี้เกิดจากการสูดหายใจเข้าสู่ร่างกาย มีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจ ระบบประสาทส่วนกลาง และก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อดวงตาและผิวหนัง 
  • Cyanogen chloride (CNCI) มีลักษณะเป็นของเหลว หรือ แก๊สไร้สี มีกลิ่นฉุน และเมื่อถูกความร้อน หรือมีการเผาไหม้ จะมีพิษอย่างรุนแรง ก่อให้เกิดการระคายเคืองทันทีเมื่อสูดดม 
asthma attack at work asian businessman having di 2022 12 03 01 50 02 utc

เมื่อได้รับสารไซยาไนด์ อาการเป็นอย่างไร 

หลังจากที่ได้รับสารพิษไซยาไนด์ อาการจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยจะมีทั้งระดับไม่รุนแรง และ รุนแรง 

อาการไม่รุนแรง 

  • หายใจลำบาก 
  • กล้ามเนื้อล้า รู้สึกหนักแขน-ขา 
  • คลื่นไส้ อาเจียน 
  • เวียนศีรษะ มึนงง
  • รู้สึกระคายเคือง คันบริเวณจมูก คอ และ ปาก 
  • ลมหายใจมีกลิ่นอัลมอนด์จาง ๆ 

อาการรุนแรง 

  • คลื่นไส้ อาเจียนอย่างรุนแรง 
  • หายใจลำบาก 
  • ชักหมดสติ 
  • เสียชีวิตภายใน 10 นาที 

โดยส่วนใหญ่ผู้ที่มีอาการรุนแรงหรือมีอาการเฉียบพลัน มักจะได้รับไซยาไนด์เข้าสู่ร่างกายด้วยการซึมผ่านทางผิวหนัง สูดดม หรือ การกิน เมื่อได้รับในปริมาณมาก ทำให้ไซยาไนด์มีฤทธิ์ยับยั้งการหายใจในระดับเซลล์ ทำให้เซลล์ในร่างกายหยุดการทำงาน และเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว 

นอกจากนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจได้รับสารไซยาไนด์อย่างต่อเนื่องในระยะยาว จนทำให้เกิดการสะสม กลายเป็นพิษเรื้อรัง ส่งผลให้ปวดศีรษะ แขนขาอ่อนแรง และมักจะเป็นโรคเกี่ยวกับต่อมไทรอยด์ ซึ่งมักพบผู้ป่วยจำนวนมากที่ทำงานในอุตสาหกรรมเครื่องเงิน หรือในโรงงานวงจรอิเล็กทรอนิกส์ 

terrified woman noticing man drugstore floor having epileptic seizure running give first aid fainting apothecary client helping person suffering from epilepsy disorder attack

การปฐมพยาบาลเบื้องต้นผู้ได้รับสารพิษไซยาไนด์ 

  • กรณีรับสารพิษด้วยการหายใจ ห้ามผายปอดด้วยวิธีเป่าปากเด็ดขาด แต่ควรให้ผู้ป่วยได้รับอากาศบริสุทธิ์หรือได้รับออกซิเจน และรีบนำตัวส่งโรงพยาบาลทันที 
  • กรณีรับสารพิษผ่านทางผิวหนัง ผู้ให้การช่วยเหลือต้องสวมถุงมือป้องกันก่อนทำการช่วยเหลือใด ๆ จากนั้นให้ถอดเสื้อผ้าที่เปื้อนสารไซยาไนด์ของผู้ประสบเหตุออก ล้างผิวหนังด้วยน้ำสะอาดให้มากที่สุด แล้วรีบนำส่งแพทย์ทันที 
  • กรณีรับสารพิษทางดวงตา ให้รีบใช้น้ำสะอาดล้างดวงตา โดยให้น้ำไหลผ่านดวงตาข้างที่ไม่โดนพิษ (หากสารพิษเข้าตาเพียงข้างเดียว) เพื่อป้องกันไม่ให้พิษไหลเข้าสู่ดวงตาอีกข้าง แต่ถ้าหากพิษเข้าตาทั้งสองข้าง ให้ล้างตาด้วยน้ำสะอาดด้วยการปล่อยให้น้ำไหลผ่านดวงตาให้มากเป็นระยะเวลาครู่หนึ่ง แล้วรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด 
  • กรณีรับสารพิษทางปาก ด้วยการกลืนกิน ห้ามทำให้อาเจียน และห้ามผายปอดด้วยการเป่าปาก แต่ให้รีบล้างปากผู้รับสารไซยาไนด์ด้วยน้ำสะอาด และให้ออกซิเจน จากนั้นรีบส่งโรงพยาบาลทันที 

สิ่งสำคัญที่สุด คือ ไม่ว่าจะได้รับสารไซยาไนด์ทางใด ควรรีบปฐมพยาบาลเบื้องต้นและส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด เพราะหากได้รับสารไซยาไนด์ปริมาณมาก จะทำให้เสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว


Leave a comment
Your email address will not be published. Required fields are marked *